Washington và Bắc Kinh đã đạt được thỏa thuận cho phép các nhà quản lý Mỹ có thể điều tra về sổ sách doanh nghiệp Trung Quốc đã được kiểm toán, như vậy điều này đặt nền móng cho quá trình kéo dài nhiều tháng để giúp các doanh nghiệp Trung Quốc không bị bắt buộc hủy niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ.
Theo Wall Street Journal, thỏa thuận này đã được đàm phán tăng cường trong vòng nhiều tháng, nó là kết quả của cả một thập niên làm việc giữa cơ quan quản lý hai nước liên quan đến quá trình kiểm toán doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết trên sàn Mỹ.
Có thể thấy đây là sự nhượng bộ hiếm hoi từ phía Bắc Kinh ở thời điểm mà Mỹ và Trung Quốc đang mắc kẹt trong những đối đầu liên quan đến nhiều vấn đề trong đó có thương mại.
Thỏa thuận cho phép Ban Giám sát Kế toán Doanh nghiệp (PCAOB) có thể đến Hồng Kông hoặc Trung Quốc đại lục để điều tra. Theo các nhà quản lý Mỹ, các nhà điều tra Mỹ dự kiến sẽ đến Trung Quốc từ giữa tháng 9/2022.
Họ sẽ phải làm việc thật nhanh chóng để hoàn tất việc đánh giá doanh nghiệp Trung Quốc có tuân thủ đầy đủ luật Mỹ hay không trước thời điểm cuối năm nay, quan chức nhấn mạnh.
Trước đây, phía Trung Quốc từng không chấp nhận việc các nhà quản lý Mỹ tiếp cận với hồ sơ kiểm toán của Trung Quốc với quan điểm bảo vệ an ninh quốc gia.
Vào ngày thứ Sáu, cơ quan quản lý Trung Quốc nói rằng nhìn chung các hồ sơ kiểm toán của doanh nghiệp không có chứa các bí mật nhà nước, quyền riêng tư của cá nhân, kho dữ liệu thông tin người dùng và nhiều thông tin nhạy cảm khác.
Khi mà cả phía Mỹ và Trung Quốc đều sử dụng ngôn ngữ lạc quan để nói về thỏa thuận này, hai nước chỉ còn không thống nhất với nhau về quá trình phía Mỹ rà soát sổ sách kế toán doanh nghiệp Trung Quốc. Quan chức thuộc PCAOB của Mỹ và Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) cho biết họ đã đồng thuận với phía Trung Quốc về việc sẽ không công bố chi tiết thỏa thuận cũng như các thông tin tiếp cận được.
Tuy nhiên hiện còn một điểm chưa rõ chính là liệu các nhà quản lý Mỹ sẽ có thể tiến hành điều tra mà không có sự hiện diện của quan chức Trung Quốc hay không.
Gọi thỏa thuận này như bước đầu, PCAOB cho biết phía Trung Quốc cho phép cơ quan quản lý quyền tiếp cận với hồ sơ giấy tờ kiểm toán cũng như bất kỳ thông tin nào mà họ cần đến để điều tra bất kỳ doanh nghiệp nào họ muốn, không có lỗ hổng và không có ngoại lệ.
“Phép thử thực tế sẽ là liệu những tuyên bố trên giấy có thể trở thành hành động thực tế hay không”, chủ tịch của PCAOB – bà Erica Williams nhấn mạnh.
Cũng theo PCAOB, quá trình điều tra hoàn thiện cũng đồng nghĩa với các nhà quản lý Mỹ sẽ có thể phỏng vấn và thực hiện đề nghị điều trần với tất cả các nhân sự có liên quan đến quá trình kiểm toán mà PCAOB đang tiến hành.
Còn theo tuyên bố từ phía Trung Quốc, thỏa thuận có thể coi như bước quan trọng trong việc giải quyết những lo lắng chung liên quan đến hợp tác kiểm toán. Họ nhấn mạnh rằng cơ quan quản lý Mỹ sẽ chỉ tiến hành điều tra nếu có sự hỗ trợ của phía Trung Quốc. Cơ quan quản lý Mỹ sẽ phải trao đổi với nhà đồng cấp Trung Quốc về kế hoạch cụ thể trước khi tiến hành điều tra, tuyên bố từ phía Trung Quốc nhấn mạnh.
Như vậy rõ ràng tuyên bố từ Trung Quốc trái ngược với phía Mỹ, PCAOB từng nhấn mạnh: “PCAOB có quyền lựa chọn doanh nghiệp, giấy tờ kiểm toán mà không cần phải có sự tham vấn hoặc cung cấp thông tin từ giới chức Trung Quốc”.
Hơn 200 doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết sàn Mỹ hiện đang đương đầu với rủi ro bị “đuổi” khỏi sàn chứng khoán Mỹ từ đầu năm 2024 nếu các giấy tờ kiểm toán của họ không thể được PCAOB kiểm tra trong vòng 3 năm liên tiếp. Ước tính ít nhất khoảng 160 doanh nghiệp, trong đó có bao gồm Alibaba hay Baidu đều đã bị coi như thuộc diện bất tuân thủ với quy định về kế toán Mỹ có hiệu lực từ năm ngoái.
Tính đến tháng 3/2022, ước tính khoảng 261 doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ với tổng giá trị vốn hóa thị trường ước tính 1,3 nghìn tỷ USD, theo số liệu được cung cấp bởi Ủy ban Rà soát An ninh Kinh tế Mỹ - Trung Quốc.
