Nguồn lực đã sẵn sàng
Sau 10 năm kể từ những bước đi tái cơ cấu đầu tiên theo chủ trương của Trung ương Đảng, hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam đã và đang củng cố, khẳng định nền tảng mới mạnh hơn, vững vàng hơn. Tuy nhiên, vấn đề tái cơ cấu một số NHTM yếu kém vẫn tiếp tục được đặt ra và đang là những "nút thắt" phải tháo gỡ.
Sau khi nhận diện và vào cuộc xử lý, ngay từ năm 2015, Ngân hàng Nhà nước đã lần lượt mua lại bắt buộc 3 NHTM yếu kém. Cũng trong năm 2015, thêm trường hợp DongA Bank bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt. Những bước đi này nhằm nhanh chóng khoanh vùng và kiểm soát rủi ro nhưng để thực hiện tái cơ cấu triệt để, đưa những ngân hàng này trở lại hoạt động bình thường cần một quá trình lâu dài cũng như cần một nguồn lực bổ sung đủ mạnh.
Để thực hiện tái cơ cấu các ngân hàng này, mục tiêu đặt ra là không dùng ngân sách Nhà nước. Chính vì vậy, sự tham gia của các ngân hàng có tiềm lực, năng lực tài chính, kinh doanh mạnh sẽ góp phần hứa hẹn tạo đột phá mới và thực sự cho quá trình tái cơ cấu.
Trong bối cảnh ấy, với năng lực tài chính vững mạnh, tinh thần chủ động và sẵn sàng nhập cuộc, sự tham gia của HDBank được kỳ vọng sẽ tạo khác biệt và đòn bẩy quan trọng cho quá trình tái cơ cấu, từ đó góp phần vào sự phát triển lành mạnh, ổn định của ngành ngân hàng và nền kinh tế.
Cơ chế thuận lợi
Nhìn lại 10 năm tái cơ cấu hệ thống, nhiều NHTM yếu kém đã được cải thiện và phát triển. Qua đó tăng sức mạnh chung cho cả hệ thống ngân hàng và kết quả là nhiều chuẩn mực hoạt động đã tiếp cận thông lệ quốc tế cao hơn. Đặc biệt, quá trình này đã góp phần xây dựng những cơ chế hỗ trợ cho quá trình tái cơ cấu sau này.
Mặc dù không dùng ngân sách Nhà nước cho tái cơ cấu và xử lý nợ xấu song Quốc hội đã tạo khung khổ pháp lý, cơ chế hỗ trợ quan trọng, có tính quyết định như Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu và sau đó là Luật sửa đổi Luật Các Tổ chức tín dụng năm 2017 với những điểm mới, tạo cơ chế thuận lợi cho công cuộc tái cơ cấu.
Ví dụ, chính sách cho vay tái cấp vốn lãi suất 0%; tạo điều kiện cho phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro… Ở đây, điểm khác biệt quan trọng nhất so với giai đoạn trước là cơ chế mới đã thiết lập mô hình "ngân hàng trong ngân hàng". Theo đó, ngân hàng bị chuyển giao bắt buộc được hạch toán báo cáo tài chính riêng, thay vì hợp nhất với ngân hàng nhận chuyển giao mà qua đó có thể níu kéo khó khăn chung. Điều này vừa tạo "vùng an toàn" vừa tăng thêm động lực để bên nhận chuyển giao chủ động khi tham gia tái cơ cấu.
Chọn mặt gửi vàng
Nhưng không hẳn cứ có nguồn lực, có cơ chế hỗ trợ là có thể thành công. Quá trình tái cơ cấu ở đây còn phải là quá trình "chọn mặt gửi vàng". Bộ Chính trị, Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước sẽ rà soát chặt chẽ để lựa chọn ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc, gắn với năng lực và yêu cầu tái cơ cấu thành công.
Những cái tên như Vietcombank, MB và HDBank đã lần lượt xuất hiện, mới nhất là HDBank. Với kinh nghiệm thực hiện tái cơ cấu thành công các tổ chức tín dụng cùng tinh thần chủ động tiên phong, HDBank được lựa chọn tham gia nhận chuyển giao bắt buộc tổ chức tín dụng yếu kém, góp phần vào sự phát triển lành mạnh, ổn định của hệ thống ngân hàng và nền kinh tế.
10 năm về trước, HDBank nhanh chóng sáp nhập thành công DaiABank. Ngay sau đó, HDBank tiếp tục mua lại một công ty tài chính 100% vốn nước ngoài, tái cơ cấu và tạo thương vụ đáng chú ý trên thị trường với đối tác Nhật Bản.
Cũng chính HDBank đánh dấu sự trở lại cho chuỗi IPO nổi bật của hệ thống ngân hàng Việt Nam sau nhiều năm trầm lắng… Kinh nghiệm M&A và tái cơ cấu của "ngân hàng được chọn" này đã khẳng định và cụ thể hóa bằng vị thế từ một NHTM tầm trung, HDBank nhanh chóng vượt lên tốp đầu hệ thống, cả về quy mô và hiệu quả hoạt động.
Vì mục tiêu chung
Tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV hồi tháng 5/2022 và tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8 vừa qua, tiến độ xử lý các NHTM yếu kém được Quốc hội và Chính phủ cập nhật cụ thể. Điều này một lần nữa khẳng định tái cơ cấu hệ thống ngân hàng là vấn đề luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm cũng như định hướng chính sách hỗ trợ.
Theo đó, quá trình tái cơ cấu hệ thống ngân hàng Việt Nam dự kiến sẽ có thêm những chuyển động mạnh về chất, theo hướng xử lý nhanh hơn các điểm rủi ro tiềm ẩn, thúc đẩy hệ thống hoạt động an toàn và vững mạnh hơn khi những mắt xích yếu kém cuối cùng được củng cố để vận hành an toàn, hiệu quả trở lại.
Đó cũng là mục tiêu chung, lợi ích chung. Một hệ thống NHTM an toàn hơn, vững mạnh hơn sẽ càng phát huy vai trò huyết mạch, cộng hưởng và lan tỏa các giá trị cho nền kinh tế.
Trước mắt, Ngân hàng Nhà nước đã định hướng các NHTM tham gia tái cơ cấu vì mục tiêu và lợi ích chung sẽ được tạo điều kiện thuận lợi hơn về tăng trưởng tín dụng. Cùng với đó là các cơ chế tạo điều kiện tốt nhất để tái cơ cấu thành công.
