Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), cá ngừ là sản phẩm có giá trị xuất khẩu lớn sau tôm và cá tra. 5 tháng đầu năm xuất khẩu cá ngừ đạt 462 triệu USD, tăng 59% so với cùng kỳ năm ngoái. Top 5 thị trường xuất khẩu chính gồm: Mỹ, Canada, Nhật Bản, Ả rập Xê út và Israel.
Việt Nam đang là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 2 tại Mỹ sau Thái Lan
Bà Nguyễn Hà - Chuyên gia thị trường cá ngừ VASEP.PRO cho biết, trong 5 tháng đầu năm nay xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ - thị trường số 1 của cá ngừ Việt Nam đạt kim ngạch đạt 251,1 triệu USD, tăng 102% so với cùng kỳ, chiếm 54,35% tổng giá trị xuất khẩu cá ngừ cả nước. Song, thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn nhất của Việt Nam đang phải đối mặt với mức lạm phát cao nhất kể từ năm 1981 trở lại đây.
Điều này đang khiến cho Chính phủ Mỹ xem xét việc dỡ bỏ một số loại thuế quan đang áp lên cho các mặt hàng, trong đó có các sản phẩm cá ngừ nhập khẩu từ Trung Quốc, nhằm giúp kiểm soát sự tăng giá của hàng hoá tiêu dùng tại Mỹ. Nếu việc này được thực thi thì cạnh tranh tại thị trường cá ngừ Mỹ sẽ gia tăng và nhiều nước sẽ phải đối mặt với việc bị mất thị phần vào tay các doanh nghiệp Trung Quốc, trong đó có Việt Nam.
Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang thị trường Mỹ trong 5 tháng đầu năm 2022 tăng 102%, đạt 251 triệu USD. Trong đó, giá trị xuất khẩu hầu hết các nhóm mặt hàng cá ngừ đều tăng so với cùng kỳ, trừ cá ngừ tươi và đông lạnh mã HS03 (không bao gồm thịt/loin cá ngừ đông lạnh mã HS0304).
Đáng chú ý trong giai đoạn này, xuất khẩu thịt/loin cá ngừ đông lạnh tăng mạnh nhất 184% so với cùng kỳ. Tiếp đến là các sản phẩm chế biến khác, trong đó chủ yếu loin cá ngừ hấp đông lạnh, tăng 22%.
Việt Nam hiện đang là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 2 tại Mỹ sau Thái Lan, trước Indonesia và Ecuador. Hiện nay nguồn cung cá ngừ từ Việt Nam chiếm 21% tổng nhập khẩu cá ngừ của Mỹ.
Trước đây, Trung Quốc là 1 trong 5 nguồn cung cá ngừ chính cho thị trường Mỹ. Đặc biệt, nước này đang nắm giữ phần lớn thị phần tại phân khúc thị trường loin cá ngừ hấp đông lạnh mã HS16 của Mỹ, do các sản phẩm của nước này có giá rẻ.
Thị trường xuất khẩu cá ngừ lớn thứ hai của Việt Nam là Canada, 5 tháng qua xuất khẩu cá ngừ vào Canada đạt 23,475 triệu USD, tăng 72,3%, thứ ba là thị trường Nhật Bản đạt 14 triệu USD, tăng 62,6%, thứ tư là Ả rập Xê út đạt 13,7 triệu USD và thị trường Israel đạt 11,7 triệu USD.
Lo mất thị phần về tay các doanh nghiệp Trung Quốc
Từ cuối năm 2018, Chính phủ Mỹ đã tăng thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng cá ngừ nhập khẩu từ Trung Quốc lên 10% và sang năm 2019 là lên 25%. Điều này đã khiến cho các nhà nhập khẩu Mỹ phải tìm nguồn cung thay thế với giá cả cạnh tranh hơn, và Việt Nam là thị trường được các nhà nhập khẩu Mỹ tìm đến.
Nhờ vậy, giá trị xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang thị trường Mỹ trong năm 2019 đã tăng lên 38% so với năm 2018. Đặc biệt, xuất khẩu nhóm mặt hàng cá ngừ chế biến của Việt Nam tăng cao 52%.
Sang năm 2020, do ảnh hưởng của sự bùng phát đại dịch COVID-19 nên xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang thị trường Mỹ đã bị sụt giảm trong những tháng đầu năm, nhưng sau đó đã phục hồi trở lại và tăng trưởng liên tục cho tới nay. Đặc biệt, xuất khẩu nhóm mặt hàng thịt/loin cá ngừ đông lạnh sang thị trường Mỹ liên tục tăng trưởng cao so với cùng kỳ.
Đối với xuất khẩu cá ngừ đóng hộp, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 khiến lượng tồn kho cá ngừ đóng hộp tại Mỹ tăng cao nên nhập khẩu nhóm mặt hàng này của Mỹ giảm trong năm 2021. Tuy nhiên, hiện giá thực phẩm tại Mỹ ngày càng tăng cao và điều này đang thay đổi nhu cầu tiêu thụ của người dân Mỹ. Người Mỹ có xu hướng chuyển sang tiêu thụ các sản phẩm protein lành mạnh và có giá tốt hơn như cá ngừ đóng hộp. Bên cạnh đó, lượng tồn kho cá ngừ đóng hộp tại Mỹ đang ở mức thấp.
Tất cả những điều này dự kiến sẽ làm tăng nhu cầu nhập khẩu cá ngừ của Mỹ, nhất là các sản phẩm cá ngừ đóng hộp hay loin cá ngừ hấp đông lạnh, nguyên liệu để sản xuất cá ngừ đóng hộp.
“Các nhà nhập khẩu Mỹ sẽ có xu hướng tìm kiếm các nguồn cung giá rẻ, và Trung Quốc có thể sẽ là lựa chọn tốt nhất nếu Tổng thống Joe Biden quyết định xoá bỏ thuế quan cho Trung Quốc. Điều này sẽ làm gia tăng tính cạnh tranh tại thị trường Mỹ, và xuất khẩu cá ngừ sang thị trường này từ các nước như Thái Lan, Việt Nam hay Indonesia sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ”, chuyên gia thị trường cá ngừ của VASEP.PRO nói.
